Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ama hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçekleşen bir düzen bileğildir. Ahbaplık, toplum içinde insanoğluın hakikat nasıl davrandıklarını bileğil, nasıl davranmaları icap ettiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak için vardır. Doğruluk kıymeti zımnında, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene vurunmak, maşeri ömürın gerçekleşmesini sahip olmak lüzum. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin muhalifsına kabul edilmesi ve uyulması gereken, katiyen harbi kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği üzere, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle toplum içinde insanoğluın idare ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her dönem mümkündür. “İşte hukuk, beniâdem davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir dizge, bir bütündür.” İnsan-beniâdem, beniâdem-tabiat ilişkilerinin insanlığın kuma çıkarı ve huzuru için evrensel ilkelerle güvence şeşna tuzakınmasıdır. Ahbaplık, beşeriyet seviyesi için göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birkötü kuruntu ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, toplum sözleşmesi, tabiat ve insanoğlu olarak tamlayan görüşlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun kuma iyiliğini sahip olmak maksadıyla konulan ve amme gücüyle desteklenen kaide, doğru ve kanunların hepsidür. Henüz münteşir bir teşhismıyla hukuk, adalete yönelmiş maşeri yaşamma düzenidir. Ahbaplık Kelime Mazmunı Ahbaplık kelimesi Arabi “doğru” kökünden gelir ve doğru kelimesinin çoğkebir olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “doğru” kelimesinin çoğkebir “beddua’kak”tır. Türk Dil Kurumu’na göre hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım ancakü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” valörı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk valörında da kullanılır. Teknik Mazmunı Ahbaplık dönemden döneme değişmiş olduğu için hala doyurucu bir teşhism yapılamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok kabul edilen teşhismı ise: “Sınırlı bir zamanda sınırlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması ülke zoruna (müeyyide) ilgilanmış kurallar hepsidür.” Bilimsel bir disiplin olarak hukuk, kendi içinde esas olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun eşhas arası ilişkileri süje saha kısmına Özel Ahbaplık, eşhas ile ülke veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Amme Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Ahbaplık, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ödenek Esas Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku amme hukukunun sarrafiyelıca ast dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku öbür toplumu düzenleyici kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik ülke tarafından güvenceye tuzakınmış ve cebri yapmış oldurımlara malik olmasıdır. Ahbaplık kuralları beniâdem davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun kırat hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde mümasil nitelikteki birlik durumlarda uygulanması sağlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Ahbaplık sahaında yapmış oldurım amme gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek için kullanılır. Ahbaplık düzenini sağlamayı ve korumayı ammaçlayan yapmış oldurımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde namına getirilir. Maddi ve tinsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yapmış oldurımlar bu durumları engellemek için kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, mahpus ve tıkır cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, kazanç yama; vergi hukukunda vergi ve gümrüksüzçılık cezaları üzere değişkin hukuk dallarında değişkin yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; bilinçi bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik bileğil ortaya konduğu dönemin problemlerını çözmek veya politik görüşleri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali adalet olan hukuk, genel olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşeri bir yaşamma düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu namına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, uygulama yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun maşeri ömürı düzenleyip insanoğluın amerikan barış ve emniyet içinde bir arada yaşamalarını sağlamaktır. 2. Uygulamalı Yarar (Içtimai İhtiyaçların önlanması) Hukukun uygulama amacını, maşeri gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile toplum içinde yaşayan insanoğluın, birbirleri ile tasarlamak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanın yapısından kaynaklanan ihtiyaçlarını muhaliflamaya çtuzakışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile veladet, evlenme, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek hukuk düzeni ömürın esas gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın natürel yapısına ve bundan ileri mevrut gereksinimlerine uygun sürdürmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, konuşu gerçeklere bile sınırlıdır; konuşu gereksemelara uymalı ve onları muhaliflamalıdır. 3. Doğruluk Ahbaplık bu fonksiyonu ile sınırlı bir yapılanma şeşna aldığı sosyal ihtiyaçları, özü salt bir muadele düşüncesi olan adalet ölçüsüne vurarak sahih kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaca teşhismıyla adalet, “bir muadele düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) sürdürmek üzere dü değişkin anlamda kullanılır. Doğruluk aslında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet valörında zatî bir özelliği deyimler. Nüfus her dönem haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni yöneltmek yolunda kadimî ve bileğmeselemez bir çaba gösterir. İşte bu idare ve çabayı gösteren adalet, özne (süje) ile alakalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) adalet olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir adalet fehvaı vardır. Nesnel adalet, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği ilinti biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk sahaında hukuki kırat olarak kavil konusu olan adalet bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve rüşvetlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Sosyete içindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini içeren kurallar birlikü olarak hukuk, bu bileğerlendirmelerde adalet ölçüsünü kullandığı ve tutunmak durumunda bulunmuş olduğuna göre, adaletin böylecene, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında adalet acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Mevcut hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü adalet fehvaı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün hukuk sistemine ve sistemlerine hükümran kâin, nesnel ve salt bir kırat niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir toplum düzenini içerir. Hukukun varlık sebebi bile adalettir; icap bulunan düzeni sakınmak, gerekse onu bileğmeseletirmeyi meşrulaştırmak için her dönem adalete sarrafiyevurulur. Nesnel ve yasa üstü adalet hukukta muhalifmıza oturmuş hukuk düzenlerinin birincil örneği, olması gereken hukuk valörında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile adalet, bulunan hukuk düzenlerinin kendisine uygun olup olmadığı açısından bir kırat ve istimara ölçüsü olabilir. Gene bu özelliği ile adalet, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun hazırlamak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile pozitif ve menfi muhaliflıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon balans içinde olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi sağlanır. Alışılagelen olarak bütün hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşeri yaşamma uyacak, hem bile bu maşeri ömürın amerikan barış içinde sürebilmesi için bir düzen görünümünü sağlamaya çtuzakışacaktır.